Apropo czy a propos - oto jest pytanie, które często nurtuje osoby piszące po polsku. Obie formy wydają się poprawne, ale którą wybrać i kiedy lepiej użyć jednej, a kiedy drugiej? W artykule wyjaśniamy różnice między nimi, skąd wzięły się obydwa sformułowania oraz kiedy poprawniej jest użyć "apropos", a kiedy "à propos".
Kluczowe wnioski:- "Apropos" to forma zapożyczona, a "à propos" bardziej poprawna po polsku.
- "Apropos" oznacza "w związku z czymś", a "à propos" - "przy okazji".
- W tekstach literackich częściej spotykana jest forma "apropos".
- "À propos" lepiej pasuje do potocznej polszczyzny i rozmów.
- Obie formy nie odmieniają się przez przypadki.
Etymologia i znaczenie "apropos"
Wyraz "apropos" jest zapożyczeniem z języka francuskiego. Pochodzi od sformułowania "à propos", co dosłownie oznacza "o czymś" lub "w związku z czymś". W języku polskim zaczęto używać tego zwrotu w XVIII wieku, pisząc go początkowo jako "a propos".
Obecnie "apropos" znaczy tyle, co "w związku z tym, co było powiedziane" lub "na marginesie wcześniejszej wypowiedzi". Używamy go zazwyczaj, aby nawiązać do czegoś, o czym była mowa wcześniej i rozwinąć ten wątek.
"Apropos" służy więc przede wszystkim do łączenia różnych myśli i wątków w wypowiedzi oraz nadawania jej spójności. Dzięki temu zwrotowi możemy płynnie przejść do nowego tematu, który jest powiązany z poprzednim.
Różnice między "apropos" a "à propos"
W języku polskim funkcjonują obok siebie dwie formy - "apropos" oraz bardziej poprawna, choć rzadziej spotykana "à propos". Jakie są między nimi różnice?
Znaczenie
"Apropos" i "à propos" mają nieco odmienne znaczenie. Jak już wiemy "apropos" służy do nawiązywania do czegoś, co było wcześniej powiedziane. Natomiast "à propos" oznacza raczej "przy okazji", "przy sposobności" i wprowadza nowy temat, który akurat przyszedł nam na myśl.
Stosowanie w tekstach
"Apropos" jest częściej spotykane w tekstach literackich i publicystycznych. Bardziej pasuje do oficjalnego, pisanego języka. Z kolei formę "à propos" znajdziemy raczej w mowie potocznej, nieformalnych rozmowach i dyskusjach.
Należy jednak pamiętać, że obie formy uznawane są za poprawne w języku polskim i ich stosowanie zależy przede wszystkim od stylu wypowiedzi oraz indywidualnych preferencji.
Czytaj więcej:Herbata: Czy piszemy z "ę" na końcu?
"Apropos" - poprawnie po polsku czy zapożyczenie?
Skoro "apropos" to wyraz obcego pochodzenia, czy na pewno można go uznać za poprawny element polszczyzny? Nie ulega wątpliwości, że jest to zapożyczenie, które na stałe zadomowiło się w naszym języku.
"Apropos" funkcjonuje w polszczyźnie od blisko trzech wieków, jest powszechnie rozumiane i używane zarówno w mowie, jak i piśmie. Choć pierwotnie obce, dziś jest już nieodłącznym elementem słownictwa.
Warto jednak pamiętać, że bardziej poprawna, bo rodzima odmiana to "à propos". Stosując ją, unikniemy zarzutów o nadużywanie zapożyczeń i przesadne mieszanie stylów.
| apropos | zapożyczenie z francuskiego, ale poprawne w polszczyźnie |
| à propos | forma rodzima, uznawana za bardziej poprawną |
Zastosowanie obu form w tekstach literackich
Zarówno "apropos", jak i "à propos" pojawiają się w utworach literackich, choć z pewną przewagą tej pierwszej.
Spotykamy "apropos" między innymi u Boya-Żeleńskiego, Nałkowskiej czy Morcinka. Z kolei sformułowaniem "à propos" posługiwali się m.in. Żeromski i Prus. Dawniej używano go także w znaczeniu "pochwały" lub "komplementu".
Kiedy lepiej zastosować daną formę
"Apropos" sprawdzi się lepiej w tekstach o bardziej formalnym charakterze - rozprawach, analizach, doniesieniach naukowych. Z kolei swobodna forma "à propos" wniesie ożywienie w felietony, recenzje czy utwory beletrystyczne.
Warto jednak pamiętać, że nie ma tu ścisłych reguł - obydwa sformułowania mogą być dobrym i poprawnym sposobem łączenia wątków lub wprowadzania nowych tematów w tekście literackim.
"Apropos" i "à propos" - odmiana i deklinacja
Czy "apropos" i "à propos" podlegają w języku polskim odmianie przez przypadki i liczby? Otóż nie, ponieważ są niezmiennymi partykułami.
Bez względu na funkcję w zdaniu i kontekst użycia, zawsze występują w jednej formie - apropos lub à propos. Nie ma więc poprawnych wersji takich jak "aproposowi", "aproposami" czy "aproposów".
Jedyna dopuszczalna odmiana to użycie z łącznikiem, czyli "a-propos". Występuje ona jednak bardzo rzadko i jest raczej przejawem stylizacji niż regułą poprawnościową.
Podsumowanie
Apropo czy a propos - oto dylemat, z którym często mierzą się osoby piszące po polsku. Czym różnią się te dwie formy? Otóż "apropos" to wyraz zapożyczony z języka francuskiego, podczas gdy "à propos" uważane jest za bardziej poprawne w polszczyźnie.
Zastosowanie obu wariantów zależy więc od stylu i charakteru tekstu. "Apropos" sprawdzi się w oficjalnych rozprawach czy analizach, zaś swobodniejsze "à propos" - w felietonach i beletrystyce. Niezależnie od wyboru, są to poprawne sposoby nawiązywania do wcześniejszych wątków lub wprowadzania nowych tematów.
Tagi
Udostępnij artykuł
