I że przecinek - oto dwa powszechne spójniki, których użycie w zdaniach złożonych często powoduje wątpliwości interpunkcyjne. Czy przed "i" oraz "że" zawsze stawiamy przecinek? A może są wyjątki od tej reguły? W tym krótkim poradniku wyjaśnimy zasady dotyczące użycia przecinków przed tymi dwoma spójnikami, abyś w przyszłości bez problemu stosował poprawną interpunkcję.
Kluczowe wnioski:- Przecinek przed "i" oraz "że" stawiamy zwykle w zdaniach złożonych.
- Są jednak wyjątki, gdy przecinka nie stawiamy - warto je poznać.
- Zasada z przecinkiem nie obowiązuje, gdy "i" oraz "że" łączą równorzędne człony zdania.
- W zdaniu złożonym z kilku członów oddzielonych "i" lub "że" przecinki stawiamy między nimi.
- Jeśli "i że" łączą się w jednym zdaniu, przecinek stawiamy tylko raz przed "i".
Użycie "," przed "i że"
Spójniki "i" oraz "że" należą do najczęściej używanych w języku polskim. Łączą one zdania składowe w zdania złożone, ale ich poprawne użycie wymaga zastosowania odpowiednich zasad interpunkcyjnych. Kiedy zatem stawiamy przecinek przed "i" i "że", a kiedy możemy go pominąć?
Generalna zasada mówi, że przed spójnikami "i" oraz "że" stawiamy przecinek, gdy łączą one zdania składowe lub równoważniki zdań. Przecinek rozdziela wówczas te niezależne składniki, sygnalizując czytelnikowi, że mamy do czynienia ze zdaniem złożonym. Na przykład: Pada deszcz, i jest bardzo zimno. Myślę, że jutro będzie lepsza pogoda.
Kiedy nie stawiamy przecinka?
Istnieją jednak sytuacje, gdy pomimo obecności "i" lub "że" przecinek nie jest wymagany. Dzieje się tak, gdy spójniki te łączą nie zdania składowe, lecz równorzędne człony zdania. Na przykład: Dzieci bawiły się i śmiały radośnie. Uważam, że twój pomysł jest dobry i wart rozważenia.
Kolejny wyjątek to konstrukcje z przeczeniem "nie" przed czasownikiem. W takich przypadkach przecinka przed "i" lub "że" również się nie stawia, np.: Nie wiedziałem, że przyjedziesz. Nie jadłem obiadu i nie jestem głodny.
Kiedy stawiać przecinek przed "i"
Powszechną zasadą jest stawianie przecinka przed "i" łączącym zdania składowe, jednak warto pamiętać o kilku wyjątkach.
Po pierwsze, jak już wspomniano, przecinka nie stawiamy, gdy "i" łączy równorzędne człony zdania, a nie całe wypowiedzenia, np.: Dzieci bawiły się i śmiały. Podobnie, gdy "i" poprzedza jednorodne części zdania wielokrotnie złożonego, np.: Przyszła wiosna, rozkwitły drzewa i zazieleniły się łąki, i rozbrzmiewa śpiew ptaków.
Kolejny wyjątek to wyrażenia przeczące z nie + czasownik. W tym przypadku przecinek przed "i" się pomija, np.: Nie zdążyłem zjeść śniadania i jestem głodny.
Specyficzne konstrukcje ze spójnikiem "i"
Warto zwrócić też uwagę na dwie specyficzne konstrukcje ze spójnikiem "i". Pierwszą z nich jest sformułowanie "i tak". Wówczas przecinek przed "i" się stawia, np.: Deszcz lał jak z cebra, i tak postanowiłem pójść na spacer.
Drugą konstrukcją jest wyrażenie "i to". W tym wypadku przecinek również jest wymagany, np.: Udało mu się zdobyć upragniony awans, i to w bardzo młodym wieku.
Czytaj więcej:Na tę czy na tą chwilę: Poprawna forma
Kiedy stawiać przecinek przed "że"
Podobnie jak spójnik "i", także "że" łączące zdania składowe z reguły wymaga postawienia przecinka. Jednak w przypadku "że" liczba wyjątków od tej reguły jest mniejsza.
Nie stawiamy przecinka przed "że", gdy występuje ono w konstrukcjach z przeczeniem "nie" lub wyrażeniami typu "wątpię", "nie uważam", "nie sądzę". Na przykład: Nie sądzę, że masz rację.
Kolejny wyjątek to sytuacja, gdy "że" nie tyle łączy zdania składowe, co wprowadza mowę zależną lub cytat. Wówczas również nie stawiamy przecinka, np.: Powiedział mi, że jeszcze dziś przyjedzie.
Zdania złożone z "i że" bez przecinka
Czasami w jednym zdaniu złożonym występują oba spójniki - "i" oraz "że". W jaki sposób postępować z interpunkcją w takich przypadkach?
Generalnie zasada jest taka, że przecinek stawiamy tylko raz w zdaniu - przed pierwszym ze spójników "i" lub "że". Na przykład:
Padał deszcz i myślałem, że wyjazd zostanie odwołany.
Może się jednak zdarzyć, że w zdaniu wystąpią aż trzy człony połączone spójnikami "i że", bez żadnych przecinków. Dzieje się tak, gdy "i" oraz "że" łączą równorzędne elementy zdania, a nie całe wypowiedzenia. Przykład: Deszcz lał i dzieci się nudziły, że nie mogą wyjść na dwór.
Podsumowując, interpunkcja w zdaniach ze spójnikami "i" oraz "że" opiera się na kilku prostych zasadach, choć zdarzają się pewne wyjątki. Najważniejsze, aby poprawnie rozpoznać, czy "i" i "że" łączą zdania składowe, czy też równorzędne człony zdania lub wyrażenia przeczące. Wówczas bez problemu postawisz przecinki we właściwych miejscach.
Podsumowanie
Użycie przecinków przed "i" oraz "że" bywa kłopotliwe, jednak znajomość kilku prostych zasad pozwala uniknąć błędów. Przede wszystkim pamiętajmy, że przecinki stawiamy zwykle wtedy, gdy "i" i "że" łączą zdania składowe lub równoważniki zdań w jedno zdanie złożone. Są jednak wyjątki - przecinków nie stawiamy m.in. przed "i" i "że" w zdaniach z przeczeniem "nie" lub gdy łączą one równorzędne człony zdania.
W zdaniach z "i że" przecinek stawia się zasadniczo tylko raz, przed pierwszym ze spójników. Jeśli jednak w zdaniu występuje kilka takich połączeń, możliwe jest pominięcie wszystkich przecinków. Wówczas kluczowe jest poprawne rozpoznanie relacji łączonych elementów.
Tagi
Udostępnij artykuł
