Chamsko czy hamsko - to częsty dylemat językowy, z którym borykają się użytkownicy polszczyzny. Rozstrzygnięcie tej wątpliwości nie jest tak proste, jak mogłoby się wydawać. W tym artykule przyjrzymy się bliżej pochodzeniu tego wyrazu, jego znaczeniu w różnych kontekstach oraz zasadom poprawnej pisowni. Dzięki temu będziecie mogli z pewnością odpowiedzieć sobie na pytanie: jak napisać "chamsko" czy "hamsko"?
Kluczowe wnioski:- Wyraz "chamsko" pochodzi od słowa "cham" i oznacza zachowanie niegrzeczne, prostackie.
- Forma "hamsko" jest mniej popularna, choć spotykana w niektórych regionach Polski.
- W oficjalnych publikacjach i wypowiedziach zaleca się stosowanie formy "chamsko".
- Znaczenie słowa "chamsko" może się nieco różnić w zależności od kontekstu.
- Istnieją inne określenia na nieuprzejme zachowanie, np. "niegrzecznie", "grubiańsko", "niewychowanie".
Zasady pisowni "chamsko" czy "hamsko" w języku polskim
Kiedy zastanawiamy się nad tym, jak poprawnie zapisać wyraz "chamsko czy hamsko", najważniejszą kwestią są obowiązujące w języku polskim zasady ortografii. Otóż zgodnie z obowiązującymi regułami słowniki języka polskiego uznają formę "chamsko" za poprawną, a "hamsko" za nieprawidłową.
Dlaczego zatem dochodzi do takich wątpliwości? Przyczyną jest często spotykana w mowie potocznej wymowa tego słowa w formie "hamsko". Takie upodobnienie fonetyczne wynika z pewnych regionalnych cech językowych, jednak nie ma ono przełożenia na pisownię.
Przykładowo w wielu słownikach ortograficznych i poradnikach językowych znajdziemy wprost sformułowanie, że "hamsko" to forma niepoprawna. Jedynie nieliczne źródła wspominają o tej pisowni jako o dopuszczalnej gwarowej odmianie. Dlatego też w oficjalnym obiegu językowym zaleca się korzystanie z zapisu "chamsko".
Co więcej, wyraz "chamsko" ma już tak mocno ugruntowaną pozycję w polszczyźnie, że w jej standardzie nie ma miejsca na formy odbiegające od tej zasady pisowni. Posługiwanie się zapisem "hamsko" może być zatem uznawane za błąd ortograficzny.
Pochodzenie wyrazu "chamsko" - skąd się wzięło to słowo?
By w pełni zrozumieć zasadność i pochodzenie zapisu "chamsko", musimy przyjrzeć się etymologii tego słowa. Wyraz ten bowiem pochodzi od określenia "cham", które oznacza prostaka, człowieka grubego i nieokrzesanego.
Korzenie samego słowa "cham" sięgają aż starożytności. Jego źródłosłów wywodzi się od nazwy określającej jeden z semickich ludów koczowniczych zamieszkujących obszary dzisiejszej Syrii, Palestyny i Afryki Północnej. Z czasem określenie "cham" zaczęło funkcjonować na oznaczenie osoby niekulturalnej, grubej, pozornie niewykształconej.
W języku polskim przymiotnik "chamski" na dobre zadomowił się już w XVI wieku. Początkowo miał on wydźwięk nieco bardziej dosadny, oznaczający człowieka z nizin społecznych, prostozwierzęcą brutalnością i skrajną nieokrzesaniem. Z biegiem lat słowo to ewoluowało, zyskując swoje dzisiejsze znaczenie.
Warto wspomnieć, że również w innych językach europejskich możemy znaleźć odpowiedniki określenia "cham", np. angielskie "boor" czy francuskie "rustre". Wszystkie one akcentują te same negatywne cechy ludzkiego charakteru związane z brakiem ogłady i grubiaństwem.
Czytaj więcej: Biurku czy biurze - jak brzmi poprawna forma miejscownika?
Znaczenie słowa "chamsko" w różnych kontekstach
Słowo "chamsko" często pojawia się w różnych kontekstach i może przybierać nieco odmienne znaczenia, choć zawsze będzie wiązało się z niepożądanymi zachowaniami. Przyjrzyjmy się temu bliżej.
- W sensie ogólnym "chamsko" oznacza postępowanie niegrzeczne, pozbawione kultury i wyższych ogładach towarzyskich. Odnosi się przede wszystkim do wulgarności, grubiaństwa i braku poszanowania dla innych osób.
- W sytuacjach bardziej specyficznych "chamsko" może kojarzyć się z brakiem poszanowania dla cudzej własności, niszczeniem mienia lub nieuprzejmym traktowaniem pracowników usług. Często spotyka się to określenie w takich zwrotach jak "chamskie parkowanie" czy "chamskie zachowanie wobec obsługi".
- W odniesieniu do wyglądu zewnętrznego "chamsko" jest czasem używane jako synonim sformułowań "niedbale", "niechlujnie" lub "niekształtnie".
- W kontekście pożycia małżeńskiego lub relacji partnerskiej "chamsko" może wskazywać na rażące lekceważenie partnera, a nawet przemoc domową czy znęcanie się.
Jak widzimy, zakres znaczeniowy słowa "chamsko" jest dość szeroki i zawsze nacechowany bardzo negatywnie. Odnosi się głównie do zachowań aspołecznych, stanowiących zaprzeczenie dobrych manier i wrażliwości na innych.
Porównanie form "chamsko" i "hamsko" w dyskursie publicznym
W debacie publicznej przytłaczającą większość stanowi forma "chamsko", podczas gdy zapis "hamsko" pojawia się bardzo rzadko. To naturalna konsekwencja obowiązujących zasad ortografii, o których już wcześniej wspominaliśmy.
Przykładowo analizując media ogólnopolskie, prasę, literaturę czy publikacje naukowe, bez trudu zauważymy dominację formy "chamsko". Jest ona stosowana przez dziennikarzy, naukowców, pisarzy i językoznawców jako właściwa i zalecana wersja. Bardzo rzadko pojawiają się odstępstwa od tej reguły.
Nieco inaczej sytuacja wygląda w Internecie i mediach społecznościowych. W tym środowisku częściej możemy się spotkać z zapisem "hamsko", co wynika z większego wpływu języka mówionego oraz regionalnych praktyk językowych użytkowników. Są to jednak nadal odstępstwa od oficjalnej normy.
Podsumowując, zarówno w dyskursie oficjalnym, jak i potocznym to "chamsko" jest dominującą, uznaną formą. Odmianka "hamsko" stanowi jedynie margines, z którym powinno się raczej unikać, tak aby nie być posądzonym o błąd językowy.
Jak poprawnie używać słowa "chamsko" w wypowiedziach
Skoro już poznaliśmy genezę słowa "chamsko" oraz zasady jego pisowni, warto także zastanowić się nad prawidłowym wykorzystaniem tego określenia w wypowiedziach ustnych i pisemnych. Oto kilka wskazówek:
Po pierwsze, słowo to ma bardzo dosadne, pejoratywne znaczenie. Należy więc używać go z rozwagą i tylko w kontekstach, które rzeczywiście tego wymagają. Zbytnie nadużywanie określenia "chamsko" w każdej sytuacji może być uznawane za przejaw wulgarności.
Podsumowanie
Mamy nadzieję, że po przeczytaniu tego tekstu kwestia "chamsko czy hamsko" nie będzie już budziła Twoich wątpliwości. Wprawdzie forma "hamsko" pojawia się w niektórych regionalnych odmianach polszczyzny, to jednak norma językowa nakazuje stosowanie zapisu "chamsko" jako właściwego.
Pamiętajmy też, że niezależnie od tego, czy piszemy "chamsko czy hamsko", określenie to ma bardzo negatywne zabarwienie. Używajmy go więc z rozwagą, gdyż odnosi się do zachowań pozostających w sprzeczności z dobrymi obyczajami i kulturą osobistą. Alternatywnie możemy sięgać po inne, łagodniejsze określenia.
Tagi
Udostępnij artykuł
